شاخص قیمت مصرف‌کننده یا CPI معیاری است که تغییرات ماهانه قیمت‌هایی که مصرف‌کنندگان پرداخت می‌کنند را اندازه‌گیری می‌کند. در ایالات متحده، اداره آمار کار آمریکا (BLS) این شاخص را به‌عنوان میانگین وزنی قیمت‌ها برای یک سبد کالا و خدمات که نماینده هزینه‌های مصرف‌کننده آمریکایی است، محاسبه می‌کند.
شاخص قیمت مصرف‌کننده به‌عنوان ابزاری برای اندازه‌گیری تورم و کاهش تورم شناخته می‌شود و از روش‌ها، نمونه‌گیری‌ها و وزن‌دهی‌های متفاوتی نسبت به شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) استفاده می‌کند که تغییرات قیمت‌هایی که تولیدکنندگان می‌پردازند را نشان می‌دهد.
شاخص قیمت مصرف‌کننده چطور عمل می‌کند؟
شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) تغییرات کلی قیمت‌ها را بر اساس سبدی از کالاها و خدمات در طول زمان اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص که یکی از پرکاربردترین معیارهای تورم است، مورد توجه سیاست‌گذاران، بازارهای مالی، کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
اداره آمار کار هر ماه حدود 80000 قیمت را از فروشگاه‌ها، مراکز خدماتی، واحدهای اجاره‌ای و مطب‌های پزشکان جمع‌آوری می‌کند و این داده‌ها تقریباً %93 از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌دهد.
جمع‌آوری داده‌ها
در شاخص قیمت مصرف‌کننده، هزینه‌هایی مانند مالیات‌های فروش یا مالیات‌های غیرمستقیم محاسبه می‌شوند، اما مالیات بر درآمد و قیمت‌هایی مانند سهام، اوراق قرضه یا بیمه عمر در محاسبات لحاظ نمی‌شوند.
این شاخص تأثیر جایگزینی کالاها را نیز در نظر می‌گیرد؛ یعنی تمایل مصرف‌کنندگان به جایگزین کردن کالاها یا خدماتی که گران‌تر شده‌اند. همچنین تغییرات کیفیت و ویژگی‌های محصولات در قیمت‌ها تنظیم می‌شود. وزن‌دهی به هر دسته‌بندی در این شاخص، بر اساس الگوهای اخیر مصرف‌کنندگان تعیین می‌شود که از نظرسنجی‌های جداگانه به دست می‌آید.
انواع شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده
اداره آمار کار دو نوع شاخص قیمت مصرف‌کننده را هر ماه منتشر می‌کند:
1. شاخص قیمت مصرف‌کننده برای تمامی مصرف‌کنندگان شهری (CPI-U):
این شاخص %93 از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌دهد و شامل خانوارهای روستایی دورافتاده نمی‌شود. CPI-U شاخصی است که معمولاً در گزارش‌های تورم و بازارهای مالی استفاده می‌شود.
2. شاخص قیمت مصرف‌کننده برای حقوق‌بگیران شهری و کارکنان دفتری (CPI-W):
این شاخص حدود %29 از جمعیت را شامل می‌شود و هزینه‌های خانوارهایی را محاسبه می‌کند که عمدتاً از طریق دستمزد یا حقوق دفتری تأمین می‌شوند.
CPI-W به‌طور ویژه برای تعدیل پرداخت‌های تأمین اجتماعی و سایر مزایا و مستمری‌های فدرال استفاده می‌شود. این شاخص همچنین برای تنظیم طبقات مالیاتی فدرال بر اساس تورم کاربرد دارد.
دسته‌بندی‌های شاخص CPI
گزارش ماهانه CPI تغییرات قیمت ماه قبل را در شاخص کلی و زیرشاخص‌های اصلی آن اعلام می‌کند. همچنین تغییرات سالانه بدون تنظیم فصلی نیز گزارش می‌شود.
این داده‌ها شامل تغییرات قیمت‌ها در دسته‌بندی‌های متنوعی مانند مواد غذایی، اجاره، تعمیر خودرو و حتی بلیت رویدادهای ورزشی است. تغییرات قیمت‌ها برای هر زیرشاخه با تنظیم یا بدون تنظیم فصلی ارائه می‌شود.
شاخص قیمت مصرف‌کننده همچنین داده‌های منطقه‌ای و شهری را منتشر می‌کند که تغییرات قیمت‌ها بر اساس شرایط محلی را نشان می‌دهد.
کاربردهای شاخص CPI
شاخص CPI توسط شرکت‌ها، مصرف‌کنندگان و سیاست‌گذاران برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای مهم عبارت‌اند از:
بانک مرکزی (فدرال رزرو):
بانک مرکزی با هدف دستیابی به تورم %2، از داده‌های CPI برای تنظیم سیاست‌های پولی استفاده می‌کند. اگر تورم بیشتر از حد انتظار باشد، نرخ بهره را افزایش می‌دهد و اگر رشد اقتصادی کند شود، نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند.
تعدیل هزینه‌های زندگی (COLA):
تغییرات CPI مستقیماً بر پرداخت‌های تأمین اجتماعی و مزایای فدرال تأثیر می‌گذارد. این تنظیمات برای 70 میلیون نفر شامل بازنشستگان، حقوق‌بگیران و همچنین کمک‌های غذایی مدارس استفاده می‌شود.
مسکن:
شاخص CPI به‌طور غیرمستقیم بر نرخ‌های وام مسکن و سایر بدهی‌های بلندمدت تأثیر می‌گذارد. با افزایش CPI، نرخ بهره اغلب افزایش می‌یابد و هزینه اجاره مسکن نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
بازارهای مالی:
قیمت‌گذاری‌ها در بازارهای مالی به دلیل سیاست‌های بانک مرکزی که به داده‌های CPI واکنش نشان می‌دهد، تغییر می‌کند. رشد CPI معمولاً با سیاست‌های آسان‌تر مالی همراه است، درحالی‌که کاهش آن ممکن است نشان‌دهنده تغییر در سیاست‌های حمایتی باشد.
دستمزدها:
کارکنان ممکن است از داده‌های CPI برای مذاکره درباره افزایش حقوق استفاده کنند. برخی از قراردادهای کارگری نیز مستقیماً به CPI وابسته هستند.
رابطه شاخص CPI با نرخ بیکاری
شاخص CPI و نرخ بیکاری معمولاً رابطه‌ای معکوس دارند. بانک مرکزی تلاش می‌کند یکی را کاهش دهد و دیگری را در تعادل نگه دارد. برای مثال، در واکنش به همه‌گیری COVID-19، اقدامات گسترده‌ای برای تحریک اقتصاد انجام شد که باعث کاهش نرخ بیکاری و افزایش تورم شد.
نتیجه‌گیری و کلام آخر
شاخص قیمت مصرف‌کننده تغییرات میانگین قیمت‌هایی را که مصرف‌کنندگان پرداخت می‌کنند اندازه‌گیری می‌کند و به‌عنوان معیاری برای سلامت و جهت‌گیری اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شاخص همچنین نقش مهمی در تعدیل پرداخت‌های دولتی مانند تأمین اجتماعی و مستمری‌ها ایفا می‌کند.
سوالات متداول
شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
CPI میانگین تغییرات قیمت کالاها و خدماتی را که مصرف‌کنندگان آمریکایی خریداری می‌کنند، نشان می‌دهد. این شاخص برای اندازه‌گیری تورم و کاهش تورم استفاده می‌شود.
چه تفاوتی بین CPI و PPI وجود دارد؟
CPI تغییرات قیمت‌هایی را که مصرف‌کنندگان می‌پردازند، اندازه‌گیری می‌کند، درحالی‌که شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) تغییرات قیمت‌هایی که تولیدکنندگان بابت کالاها و خدمات پرداخت می‌کنند را بررسی می‌کند.
شاخص CPI-U و شاخص CPI-W چه تفاوتی دارند؟
شاخص CPI-U برای تمامی مصرف‌کنندگان شهری طراحی شده و ۹۳٪ از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌دهد.
شاخص CPI-W بر هزینه‌های خانوارهای با درآمد عمدتاً از دستمزد و حقوق دفتری تمرکز دارد و برای تنظیم مزایای تأمین اجتماعی و مزایای مشابه استفاده می‌شود.
چگونه CPI بر بیکاری تأثیر می‌گذارد؟
شاخص CPI و بیکاری معمولاً رابطه معکوس دارند. برای مثال، کاهش تورم ممکن است به افزایش بیکاری منجر شود، زیرا بانک مرکزی سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری را اجرا می‌کند.
